لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کێشە، ئاژاوە، شەڕو ململانێ کۆتایی نایەت. لەسەد ساڵی ڕابردوو زیاتر لە هەر گۆشەیەکی ئەم گۆی زەویە، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست مەیدانی ململانێ، شەڕو دیپلوماسی، ئاشتی‌و پێکەوەسازان‌و لێکدانی زلهێزەکان‌و هێزە ناوچەییەکان بوە. کوردستان‌و پرسی کوردو چارەنووسی گەلێکی گەورە لە یەکێک لە هەستیارترین ناوچەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئاجنداو مەوزوعی کێشەو ململانێکانی ئەم ناوچە بوە. حکومەتە دیکتاتورەکانی یەک لە دوای یەک لە چوار وڵاتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست به پشتیوانی ئاشکرا و نهێنی زلهێزەکان، بە سەرکوت‌و پاکتاوی ڕەگەزی‌و لەشکرکێشی بۆ سەر کوردستان دەستیان داوەتە حکومەت‌و پاراستنی دەسەڵاتی خۆیان. بزاڤە یەک لە دوایەکەکانی کوردستان لە هەرکام لە بەشەکانی ئەو چوار وڵاتە، دەنگی گەلێکی تێکۆشەرو مافخوازی بەرزکردوەتەوە. ئەگەر به قوربانیدانێکی زۆرو ئازارو کوێرەوەری‌و مالوێرانی دەیان جارە، بەڵام توانیویانە سوزو خۆشەویستی و پشتیوانی بەشێکی گەورە لە کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بەلای خۆیاندا بکێشن. ئەگەر رۆژهەڵاتی ناوەڕاست له دەیان ساڵی رابردو به ناوچەیەکی پڕ له کودەتا و دیکتاتۆری و جەنایەت و سەرهەڵدانی گروپ و دەستەی کۆنەپەرست بوە، بزوتنەوە کوردستانیەکان توانیویانە سیمای بزوتنەوەیەکی پێشکەوتوخۆاز، دمۆکراتیک، ئینسانی و به ستراتژی ئازادی گەڵیک جیاوازی له خۆ نیشان بدات و سەرئەنجام کۆمەڵگای جیهانی به سۆز و به ئیحترام لێی بڕوانێت.
ئال‌وگۆڕەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سیمای ئەم ناوچەیان بە تەواوی گۆڕیوە. ئەگەرچی ڕژیم‌و دیکتاتۆرەکانی ناوچەکە کارتێک بون کە لەلایەن زلهێزەکانەوە کایەیان پێکراوە، بەڵام تا هاتوە هێزە مەیدانیەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست حوزورو کاریگەری زۆریان داناوە.
گەلی کورد لەو چوار وڵاتەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە ڕێگای پڕ لە هەورازی کوشتار، ئەنفال، بومباران، ماڵوێرانی‌و لەشکرکێشی توانیویانە دەنگی گەلێکی ئازادیخواز بسەلمێنن کە بۆ گەیشتن بە مافی ڕەوای دەیان ساڵە خەبات دەکات. بێدەنگی دەیان ساڵەی جیهانی لە بەرامبەر بزوتنەوە کوردستانیەکان، جێگای خۆی بە خۆشەویستی‌و سۆزی کۆمەڵگای جیهانی داوە.
بزوتنەوەی ئازادیخوازی کوردستان لە هەر کام لە بەشەکانی بە هۆی ئازادیخوازبونی، بە هۆی بەشداری بەرچاوی ژنان، بە هۆی ناوەرۆکی دیموکراتیکبونی، بە هۆی بونی دەنگ‌و سیاسەتی جیاواز لە ناو بزوتنەوەکەدا، بە هۆی ئەوە کە هیچ کات لە دژی هیچ نەتەوەو ئایین‌و ڕەگەزو نەتەوە جیاوازەکان دوژمنایەتی نەکردوە، بەڵکوو زۆر بە ڕوونی و به کردەوە پێکەوە ژیانی نەتەوەکان‌و ئایینە جیاوازەکانی نیشان داوە و کوردستان لانکەی هێمنی‌و ئارامی ئایین‌و ڕەگەزو نەتەوە جیاوازەکان بوە، هەر بۆیە تا هاتوە بزوتنەوەی ئازادیخوازی کوردستان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەرنجی کۆمەڵگای پێشکەوتوو ئازادیخوازو مرۆف دۆستی بۆ لای خۆیی ڕاکێشاوە. پاش ڕووداوەکانی دو مانگی ڕابردوو بە تایبەت لە عێراق‌و گرتنی موسل لەلایەن داعشەوە، ئەم ڕاستیانە زۆرتر ئاشکرا بوە.
ئێستا له سێ بەشی کوردستان، خەباتی ڕزگاریخوازی توانیویەتی قۆناخێکی گرنگ تێپەر بکات‌و چەندین هەنگاو بەرەو پێش بچێت. لە باشوورو هەرێمی کوردستان گەیشتن بە سەربەخۆیی قسەی ڕۆژ و ئەگەرێکە، تەنانەت دوژمنانی سوێندخواردوی گەلی کورد نەیان توانیوە ئاماژەی پێنەکەن. هەرێمی کوردستان بڕیاری ڕێفراندومی داوە. سەربەخۆیی کوردستانی باشوور وەها ئەگەرێکی حەتمی‌ومومکینە کە تەنانەت دەنگی دوژمنانی شونیسمی لە ئێران بەرزکردوەتەوە. لە ڕۆژئاوای کوردستان لە ناو شەڕو ئاژاوەو کوشتاری نامرۆڤانەو تاریکی داهاتووی وڵاتی سوریە، کوردستان توانیویەتی هەرێمێکی (کە بە شێوازی کانتون بەرێوە دەچێ) هێمن‌و سەربەخۆ دروست بکات‌و ڕۆژ لەگەل ڕۆژ زیاتر خۆیی قایم دەکات‌و گەرانەوە بۆ دواوە کوێر دەکاتەوە. لە کاتێکدا کە تەنها چەند ساڵ پێش تەنانەت سەدان هەزار کورد لە سوریە ناسنامەیان نەبو. لە باکوری کوردستان سەرەڕای ئەوەیکە ڕژیمی تورکیە پروسەی ئاشتی کردوەتە ئامرازێک بۆ بەلارێدابردنی بزوتنەوەی ئازادیخوازی کوردستان، بەڵام کەس ناتوانێ حاشا لەوە بکات کە “تورکە کێویەکان” ئێستا نەتەوەیەکی بەهێزن کە زیاتر لە هەمیشە توانیویەتی کۆمەڵگای تورک بەو قەناعەتە بگەێنێت کە نەتەوەیەکی گەورەی وەک کورد لە تورکیە چ مافێکی هەیەو تەنها ڕێگا، بە ڕەسمیەت ناسینی ئەو مافانەیە. لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئەگەرچی کۆماری ئیسلامی 35 ساڵە سەرکوت دەکات، بەڵام بزوتنەوەی ئازادیخوازی کوردستان لەو بەشە گەشەی کردوە، جوغرافیا سیاسیەکەی پان‌و بەرینتر بوەتەوە.
ئەم ڕاستیانە نیشان دەدات کە سەردەمی حاشاکردن لە نەتەوەو پاکتاوی ڕەگەزی‌و کێشانی سنورەکان لە نێوان زلهێزەکان کۆتایی پێهاتوە. لە کاتێکدا لە 50 ساڵی ڕابردوو ژمارەی وڵاتانی جیهان چوار بەرابەر زیادی کردوەو پسپوران باس لەوە دەکەن کە لە کۆتایی هەزارەی سێهەم ژمارەی وڵاتانی سەربەخۆیی دونیا لە هەزار وڵات تێدەپەڕێ. هەر بویە سەربەخۆیی وڵاتان‌و بە تایبەت لێرەدا کە باسی کوردستانە، لە هیواوو ئارەزویەکی دورەدەست بوەتە ئاجنداێکی ڕۆژانە.
کۆمەڵە هەر لە سەرەتای دەسپێکی هەلسورانی ئاشکرای خۆیی، حیزب‌و ڕەوتی خەباتکاری شیلگێری بزوتنەوەی ئازادیخوازی کوردستانی بوە بۆ گەیشتن بە مافی دیاریکردنی چارەی خۆنووسین. کۆمەڵە وەک ڕەوتی چەپ‌و سوسیالیستی ڕادیکالی کوردستان هەم توانی هێزو تین‌و ورەی تایبەت بدات بە بزوتنەوەی کوردستان، هەم ئاڵاهەلگری گەلێک بیرو دروشم‌و سیاسەتی نوێ لە بزوتنەوەی کوردستان بوە. جەماوەری‌تر کردنی بزوتنەوە، بەشداری ڕاستەوخۆو خەباتی ب سیاسی، بەشداری گەورەی ژنان لە بزوتنەوەی خۆڕاگری‌و بەرپرسایەتی سیاسی‌و سەربازی تایبەتمەندییەکانی حزوری کۆمەڵە لە ڕابریکردنی بزوتنەوەی ڕەوای خەڵکی کوردستان بوە.
ئێستا کە گوڕانکاریەکانی جیهان‌و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست‌و هەروەها مەقاومەت‌و بەرخودانی دەیان ساڵەی گەلی کورد، ئێمەی چەندین هەنگاوی گەورە بە گەیشتن بە مافی دیاریکردنی چارەی خۆنوسین‌و سەربەخۆیی‌و ڕزگاربون لە چەوسانەوەو کوشتارو حاشالێکردن نزیککردوەتەوە پێویستە بە سیاسەتێکی ڕوون، بە خەباتێکی جەماوەری، بە یەکگرتوویی حیزبە سیاسیەکان‌و بەبەشداری ڕاستەوخۆی خەڵک لە چارەنوسی دواڕۆژی خۆیان هەنگاوی ژیرانەو بیرمەندانەو هوشیارانە هەلگرین.
کۆمەڵە لە مافی سەربەخۆیی گەلی کورد لە باشوری کوردستان پشتیوانی‌و دیفاع دەکات. بە بروای ئێمە هەموو هەل‌و مەرج بۆ سەربەخۆیی کوردستان هەموار بوەتەوە. گرنگترین لایەن لە باسی سەربەخۆیی باشوری کوردستان، حزورو بەشداری ڕاستەوخۆیی خەڵکە لەم پروسەیە. له هەرێمی کوردستان پێویستە که سەرکردایەتێکی سیاسی به بەشداری هەمو حزبەکان و ئۆرگانەکانی هەرێم چاودێری پروسەی هەیشتن به سەربەخۆیی بکات. ئەم پروسە نابێ ببێتە گۆشار به سەر یەکتر. نە تەنها ڕێفراندوم دەبێ بکرێ بەڵکو جەماوەری کوردستان دەبێ بتوانن لە چارەنوسی پروسەکە بەشدار بن. دەیان‌و سەدان خۆپیشاندانی میلیونی و کۆبونەوەی گەورە پێویستە لە کوردستان کە بتوانن هەم کلتورسازی بکات، هەم بڕیاری خەڵک ڕوون بکاتەوە و مژدەی کوردستانی سەربەخۆ به ناوەرۆکێکی پێشکەوتو و بەرابەریخوازو جەماوەری بدات. دەبێ گەلانی جیهان‌و بیروڕای گشتی‌و کۆمەڵگای جیهانی شاهیدی وڵاتێکی سەربەخۆی نوێ بن کە تێیدا بە متمانەوە باڵاترین پێوانەکانی مرۆفایەتی‌و کۆمەڵگایەکی ئازاد ڕەچاو کراوە. بەرەکانی شەڕو مقاومەتی پێشمەرگانە تەنها بواری خەباتی سەربەخۆیی نییەو دەبێ هەر لە ئێستاوە لە ناو قولایی کۆمەڵگای کوردستان هەنگاو بۆ کاری وشیارانە هەلبگریردڕێت بۆ بەرزکردنەوەی بەشداری خەڵک‌و پروسەکە بۆ هوشیاری نەتەوەیی.
لە کوردستانی باکوورو ڕۆژئاواش، کۆمەڵە لە دەیان ساڵی ڕابردوو بەرگری‌و پشتیوانی ڕوونی لە خەباتی ڕزگاریخوازی گەلی کورد کردوەو گەیشتنی ئەوان بە مافی دیاریکردنی چارەنووس بە مافی ڕەوای گەلی کورد لەم بەشانە دەزانێت. ئێستاکە لە باکوورو لە ڕۆژئاوای کوردستان هەل‌ومەرجی تایبەت لە ئارادایەو دەستکەوتی گەورە بە دەست هاتوە، پێویستی بە هوشیاری‌و هاوخەباتی هەموو لایەنە سیاسیەکان هەیە. حزوری ڕاستەوخۆی خەڵک بە تایبەت لەم دو بەشەی کوردستان بۆ سەر خستنی پروسەکە پێویستە.
بەرخودانی ژن‌و پیاووە گەورە بچوک‌و بەساڵاچوان لە کۆبانی نیشان دەدات کە خەڵک تا چ ڕادەیەک ئامادەن نە تەنها بەرگری لە خۆیان بکەن، بەڵکوبە مافەکانیان بگەن. هاوکاری‌و هاوخەباتی حیزبەکان دروستکردنی سەرکردایەتێکی ڕەوای سیاسی‌و خەڵکی بۆ ڕابەریکردنی بزوتنەوە، دوریگرتن لە کێشەی نێوان حیزبەکان، سازکردنی کەش‌و هەوایەکی لەبار بۆ چالاکی‌و هەلسورانی حیزبەکان و کاری هاوبەش لە نێوانیاندا زامنی پێشکەوتنی گەورەتری بزوتنەوەی کورد لەم بەشانەی کوردستاندا.
لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی کوردستان سەرەڕای سەرکوتی 35 ساڵەی کۆماری ئیسلامی‌و دەیان ساڵ پێش ئەوەش سەرکوتی نەتەوەیی‌و زۆرەملێ لە بەرزترین ئاستی خۆی لە مێژووی ئەم کۆمەڵگایەدایە. تایبەتمەندی ڕۆژهەڵات لە چاو بەشەکانی دیکەی کوردستان ئەوەیە کە خەباتی جەماوەری، حزوری خەڵک و بەشداری ژنان لە ئاستێکی زۆر بەرزدایەو بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکان‌و خەباتی سیاسی‌و جەماوەری بزوتنەوەی کوردستانی لە مەشروعیەت‌و ئیرادەو هێزێکی گەورەتر بەهرەمەند کردوە.
کۆمەڵە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بۆ گەیشتن بە مافی چارەی خۆنوسین خەبات دەکات. مافی گەلی کوردە کە چارەنوسی خۆیان تا جودایی دیاری بکەن. بە بونی چەند نەتەوەی دیکە لە ئێران هیچ لەم ڕاستییەو لەم مافە ناگۆڕێ. ئەوانەی کە خەمخۆری پاراستنی یەکپارچەیی خاکی ئێرانن، ئەوان دەبێ خۆیان بۆڕن. دەبێ لە هەر دیکتاتورێک حالی بوبێت که دیکتاتوری سەد ساڵه و حاشاکردن لە نەتەوەو لەشکرکێشی بۆ سەرکوتکردنی ئاکامێکی نەبوە، ئەوەی کە دیومانە گەشەی ڕزگاری نەتەوەیی‌و پێداگری لەسەر مافی چارەی خۆنوسین‌و بەشداری گەورەتری جەماوەرە لەم بزوتنەوە بوە، هەر بۆیە ئەوە گەلی کورد یان هەر نەتەوەیەکی دیکە لە ئێران نییە کە دەبێ سویند بە یەکپارچەیی خاک بخوات، بەڵکوو ئەوەشونیسم‌و ناسیونالیسمی باڵادەستە کە دەبێ قەبوڵی ئەوە بکات کە نەتەوەکانی ناو ئێران چیدیی وەکوو پێشو ئامادە بە ژیان‌و مانەوە نین.
کۆمەڵە لە قۆناغی نوێی بزوتنەوەی کوردستان و به پشت بستن به ئەزمونی دەوڵەمەندی کۆمەڵه و خەرمانەی رەوتی چەپ و سۆسیالیستی، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەتوانێ‌و دەبێ ئاڵاهەلگری ڕەوت‌و هێزو سیاسەت‌و ڕێبازی نوێ بێت. پشتبستن به هێزی جەماوەری خەڵک و هەولدان بۆ جەماوەریترکردنی بزوتنەوەی کوردستان‌و ڕاکێشانی زۆرتری کۆمەڵانی خەڵک بە سیاسەت‌و خەباتی سیاسی و بەشداریکردنی راستەوخۆیان له چارەنوسی سیاسیان، گرینگیدان به بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکان، بەشداری بەرفراوانتری ژنان لە هەموو بوارەکاندا، هەولدان بۆ دروستکردنی ئورگانی سەرکردایەتی سیاسی بزوتنەوەی کوردستان کە بتوانێت خەباتی ئەم قۆناغە بە هەستیاری به پێی نەخشەی ڕێگاێکی گونجاو بەرەوپێش ببات.
تێبینی: ئەم وتارە، سەروتاری دواڕۆژ ژمارە 69 بووە.
